Đến với Burundi, bạn sẽ dễ dàng bắt gặp hình ảnh người dân không tay xách nách mang đồ vật mà họ đội tất cả lên đầu.
Tôi đến Burundi vào một ngày hè của tháng 5, khi hoa phượng trong sân bay quốc tế Bujumbura đỏ rực, tiếng ve râm ran dày đặc trên cành quýt. Xung quanh sân bay trồng nhiều cây ăn trái và ruộng lúa, xa xa cũng có nhà dân, nhưng lụp xụp và không có điện đóm sáng bừng.
Bạn bè thường hỏi tôi “Con gái sang châu Phi sống có sợ không?”. Có lẽ nhiều người chỉ thường nghĩ về châu Phi với sự nghèo đói và khô cằn của khí hậu. Thế nhưng, tôi lại tìm thấy ở Burundi – một quốc gia ở Đông Phi vô số điều tích cực, mới mẻ, và thú vị thông qua cuộc sống và văn hóa đầy màu sắc của người dân bản địa.
Sống tại Burundi trong tháng đầu tiên, rất nhiều người dân tại đây làm tôi bối rối và thấy kì lạ, bởi, thay vì mang vác thì họ lại vận chuyển mọi thứ bằng cách đội chúng lên đầu. Tại văn phòng làm việc của tôi ở thủ đô Bujumbura, chỉ cần bước chân ra đường là bạn đã có thể thấy rất nhiều người dân địa với phong cách đặc trưng này. Có đứa trẻ đội vừa một nải chuối lớn, hay những người phụ nữ đội trên đầu xô, chậu, bao tải lớn hay thậm chí cả những cây mía dài… Người Burundi xem đây như một văn hóa vì vậy vật nhẹ hay nặng họ đều đặt lên đầu và di chuyển.
Tại các khu vực miền núi của Burundi, người dân có thể mang khối lượng một vật bằng 70% trọng lượng cơ thể của họ trên đầu. Ngoài ra, để giảm sự ma sát với da đầu, họ đặt một miếng vải quấn thành vòng tròn trên đầu trước khi đặt các vật khác lên.
Trong một lần đi công tác tại Ngozi – một tỉnh của Burundi, tôi khá bất ngờ khi bắt gặp nhiều phụ nữ đội một thùng nước 30 lít trên đầu. Họ đi, ngừng lại, cúi xuống, ngẩng lên, tiếp tục đi như không có gì trên đầu. Họ có thể giữ thăng bằng với thùng nước trên đầu, leo lên một ngọn đồi cao, vừa đi vừa hát, thậm chí là vừa đi vừa múa. Sự lạc quan, vui vẻ và sức khỏe của người dân Burundi làm tôi vô cùng ngỡ ngàng.
Trong các thứ mà người Burundi đặt lên đầu, tôi khâm phục nhất là sức mạnh và khả năng đội trống nhảy múa của các vũ công bản địa. Múa trống là một trong những hoạt động truyền thống văn hóa của Burundi, thường được biểu diễn vào các dịp lễ Tết hay khi chào đón khách quý. Một chiếc trống làm từ thân cây gỗ bọc da bò có thể nặng tới 100kg. Thế nhưng, vũ công Burundi có thể đội chúng lên đầu, tung hứng và nhảy múa rất điêu luyện.
Tôi bắt đầu thắc mắc với các đồng nghiệp tại Burundi của mình: “Tại sạo người Burundi lại mang mọi thứ trên đầu?”. Và câu trả lời tôi nhận được nhiều nhất là: “Bởi vì họ thích như vậy”. Tất nhiên ngoài lý do người Burundi yêu thích truyền thống đội đầu của mình thì còn những lý do khác nữa.
Ngoại trừ vài con đường ở thủ đô Bujumbura là bằng phằng, còn lại hầu hết các nơi ở Burundi đều là địa hình đồi núi, dốc đá, di chuyển khó khăn. Tại đây cũng không có nhiều phương tiện để hỗ trợ vận chuyển, vì vậy cách tốt nhất để mang vác hàng là đội lên trên đầu để giảm sức nặng của đôi tay, vai, lưng và để cảm thấy thoải mái hơn khi cầm thêm nhiều thứ khác. Một số người thì cho rằng cách mang vác đồ này giúp họ dễ dàng di chuyển khi trên con đường đồi dốc. Dần dần qua nhiều thế hệ, việc đội mọi thứ lên đầu trở thành thói quen cho cả một dân tộc. Đến Burundi, bạn đừng ngạc nhiên khi đến các em bé xíu cũng có thể mang những vật rất nặng trên đầu và đi đứng nhanh nhẹn.
Và còn nhiều điều thú vị nữa ở Burundi khiến tôi ngạc nhiên. Như ánh mắt kỳ lạ của đồng nghiệp khi thấy tôi thường xuyên che chắn kỹ lưỡng mỗi khi ở ngoài trời. Con gái ở Việt Nam thường rất sợ nắng sẽ làm đen sạm da, vì vậy thói quen của hầu hết mọi người là mặc áo khoác, mang khẩu trang, vớ chân, bao tay… nói chung là càng kín càng tốt, tôi cũng không ngoại lệ. Ngày đầu tiên đi làm ở Burundi, tôi đúng y phong cách đó đến văn phòng, có việc bước ra khỏi cửa công ty là tôi lại mang áo khoác vào. Đồng nghiệp người bản xứ bắt đầu xì xầm sau lưng tôi. Tôi không hiểu gì cho tới khi một cô đồng nghiệp trực tiếp đến hỏi tôi: “Có phải bạn bị lạnh không, đang bị ốm à?”. Thì ra mọi người ở đây không thể hiểu nổi tại sao nắng nóng lại phải mang áo khoác, tại sao lại phải sợ đen da.
Một chuyện khác nữa là người dân bản địa thường rất hiếu kỳ về sự khác biệt của tôi – một cô gái châu Á, đặc biệt là mái tóc. Mái tóc dày và thẳng của tôi làm họ cảm thấy thú vị. Con nít thường vây quanh tôi chỉ để kéo tóc tôi xem là tóc thật hay tóc giả. Rất nhiều cô gái bản địa đều ao ước có được mái tóc dài, suôn thẳng hoặc uốn lọn. Trong khi đó, 100% người Phi không lai tóc thật sẽ quăn tít như nhung và chỉ dài 1-2cm, sát da đầu. Các cô tết tóc, thắt bím là tóc được nối hoặc các loại tóc giả được đội lên đầu, đa phần tóc giả được thắt sẵn từ sợi ni lông sẽ rẻ và phổ biến hơn. Phụ nữ ở Burundi nếu đi làm văn phòng sẽ dành một khoản chi tiêu khá lớn cho việc làm các kiểu tóc và mua tóc giả, thậm chí tới khoảng một phần tư tiền lương mỗi tháng.
Những ngày ở Burundi là những ngày tôi giũ bỏ mọi định kiến trước đây về châu Phi để cảm nhận chân thực nhất về một vùng đất mới. Hóa ra, đằng sau những gì người ta cho là đói nghèo vẫn là nụ cười rạng rỡ của những đứa trẻ bản địa chạy tung tăng trên phố, các bà các chị dành dụm tiền để đổi kiểu tóc mới nhất. Hóa ra đằng sau khí hậu và điều kiện tự nhiên khắc nghiệt, người dân địa phương lại trở nên mạnh mẽ hơn và họ vẫn hăng say vừa lao động vừa hát ca. Đi ra thế giới luôn làm người ta bất ngờ, có cái nhìn khách quan hơn để hiểu và yêu hơn văn hóa muôn màu xung quanh.
M.Tips
Vị trí địa lý
Burundi là quốc gia thuộc vùng trung tâm châu Phi, nằm trong liên kết các nước Đông Phi. Phía Bắc giáp Rwanda, phía Đông và Nam giáp Tanzania, phía Tây giáp Cộng hòa Dân chủ Congo và hồ Tanganyika.
Thời tiết
Burundi có khí hậu đặc biệt tốt, nhiệt độ trung bình ngày vào khoảng 24-26 độ C, nắng ráo mát mẻ. Quanh năm mưa ít, rơi vào khoảng tháng 8 đến tháng 10. Cho dù bạn đến Burundi ngay vào tháng có mưa cũng không đáng ngại. Các cơn mưa rào ở Burundi kết thúc nhanh chóng, đất ráo sạch không gây bùn lầy.
Di chuyển
Hiện tại Việt Nam không có chuyến bay thẳng đến Burundi. Bạn có thể đi hãng hàng không Kenya, sau khi đến sân bay Kenya sẽ có máy bay trung chuyển đến Burundi (mất khoảng 30 phút bay).
Visa
Đến Burundi bạn có thể xin visa du lịch ngay tại sân bay quốc tế Bujumbura (nước này chỉ có duy nhất một sân bay). Chi phí visa là 50USD, tuy nhiên ở Burundi, tình trạng “xin thêm” diễn ra thường xuyên, bạn chỉ cần vui vẻ từ chối là được.
Du lịch
Vì là một quốc gia khá nhỏ nên nếu muốn ghé thăm Burundi bạn nên lựa chọn tour tham quan kết hợp thăm Burundi và các nước Đông Phi khác như Tanzania, Kenya, Congo.
Ẩm thực: Burundi không có nét đặc trưng về ẩm thực địa phương vì hầu hết nước này ảnh hưởng văn hóa ẩm thực phương Tây. Tại đây phổ biến là các nhà hàng Pháp, Ấn Độ, Trung Quốc, mùi vị thơm ngon và dễ ăn.
Lưu ý
Burundi không công nhận mối quan hệ đồng giới. Luật lệ hà khắc của nước này đối với mối quan hệ đồng giới là bỏ tù hoặc tử hình.
