Tôi đang sống tại Burundi, một đất nước chỉ vỏn vẹn 11 triệu dân. Diện tích của nước này khoảng 27.834 km2, lớn hơn tỉnh Nghệ An – Việt Nam một tí ( 16.493 km2).
Toàn bộ lãnh thổ hầu như là đồi núi thấp và cây bụi, không nông trại, không rừng, không biển, không cây công nghiệp, không giao thương với thế giới.
Tôi hiểu vì sao họ nghèo. Có lúc cảm xúc chiếm lấy phần hơn, tôi nghĩ hay mình ở lại dạy họ cách trồng cây, cách dự trữ nông sản, kiếm một lối ra cho đồ mỹ nghệ. Nhưng rồi nhận ra, đất nước nghèo, chính trị bất ổn, chiến tranh đến bất cứ lúc nào, không giao thương với thế giới, suy nghĩ của họ vẫn là bộ tộc bộ lạc, không cần bất cứ luật lệ hay tương lai. Bao nhiêu người Bỉ, người Đức đến và bỏ cuộc. Tôi thấy mình nhỏ bé quá.
Đồng tiền của họ gấp 10 lần Việt Nam, nhưng chung quy tiền là để nói tới người giàu. Người Burundi giàu là người làm việc cho chính phủ ( nước này có hơn 300 loại thuế, thuế GTGT 18%), và chính phủ sống trực tiếp trên dân, ngoài ra họ không có thu nhập nào nhiều từ nông nghiệp và thương mại công nghiệp.
Khi người giàu ăn một bữa vài chục ngàn BIF ( khoảng vài trăm ngàn VND) thì người nghèo chi phí cho 1 ngày ăn là 1.000 Bif ( 1.000 BIF = 10.000VND). Hầu hết người Burundi chỉ ăn duy nhất 1 bữa trong ngày để tiết kiệm chi phí, thực phẩm chính là chuối, các loại đậu và khoai tây. So với Việt Nam, thịt ở đây rất rẻ, khoảng 70.000 VND cho 1 kg thịt bò và 50.000VND cho 1 kg thịt heo. Tuy nhiên không phải người dân nào cũng có tiền để ăn thịt.
Nhiều người được cho là “dân văn phòng”, bạn sẽ thấy họ quần áo tươm tất, mang giày tây, thì thu nhập chỉ khoảng 1.200.000VND/tháng. Lương giáo viên hiện nay ở Burundi khoảng 600.000 – 1.000.000VND/tháng, lương người giúp việc khoảng 300.000 VND/tháng.
Khi đi dọc theo các con đường bạn sẽ dễ dàng bắt gặp cảnh người ta ngồi đầy ngoài đường và…không làm gì cả! Họ thất nghiệp (một nguồn lao động thừa thãi của thế giới nhưng không sử dụng được vì lý do chính trị).
Đám đông đuổi theo tôi tại Ngozi.
Nơi của người giàu, đất nước nghèo nhất thế giới nhưng cũng sở hữu gần 200 nhà hàng khách sạn.
Nhà hàng Bora Boro sát hồ Tanganyka. Một bên hồ tự nhiên một bên là hồ bơi, nơi những đứa trẻ nhà giàu ở Bujumbura được cha mẹ dẫn đến nghỉ ngơi thư giãn dịp cuối tuần.
Những nhà hàng khách sạn 5 sao tại Bujumbura.